Zagrożenie i ochrona
Przyczyny wymierania pandy wielkiej
Jedną z głównych przyczyn wymierania pandy
wielkiej jest działalność człowieka. Od starożytności ludzie uważali jej futro
za bardzo cenne ze względu na stosunkowo niewielką liczbę pand. Współcześnie
ludzie niszczą naturalne środowisko pandy wycinając lasy pod pola uprawne, co
zaburza przemieszczanie się i rozmnażanie zwierząt. Duży problem stanowiło także
kłusownictwo, którego skala znacznie zmalała wskutek ochrony prawnej. Kolejną
przyczyną zanikania pandy wielkiej jest masowe obumieranie bambusów na
rozległych przestrzeniach. Bambusy bowiem mają to do siebie, że ich kwitnięcie
poprzedza obumieranie pędów. Sytuacja taka następuje co 15–100 lat. Takie
regularne obumieranie pędów bambusa jest problemem dopiero od czasu ograniczenia
siedlisk pand do wyższych partii gór i ich rozdrobnienia. Dawniej wystarczyło,
aby zwierzęta przeniosły się do innej doliny, aby znaleźć inny gatunek bambusa,
lub ten, który wyginął w poprzednim siedlisku, a w nowym rośnie w młodszym
stadium.
Hodowla pand w niewoli napotkała problemy związane z trudnościami w reprodukcji,
jako że zwierzęta nie wykazywały chęci do spółkowania. Samica pandy może urodzić
nawet do trzech młodych, lecz zwykle przeżywa tylko jedno. Następne młode rodzą
się po dwóch latach. Tak długi okres przejściowy powoduje, że więcej pand
umierało, niż się rodziło. Jednak w środowisku naturalnym pandy rozmnażają się w
wystarczającym tempie, aby gatunek przetrwał. Lepsze zrozumienie biologii
gatunku pozwoliło ominąć te przeszkody i populacja pand w niewoli obecnie
rośnie.
Zapobieganie wymieraniu
Dla ratowania pandy wielkiej na terenie Chin
utworzono 12 rezerwatów[6], w których przebywa 67% tych zwierząt
Rezerwat Wolong, największy ze wszystkich, jest
jednocześnie ośrodkiem badawczym, w którym prowadzi się hodowlę pandy wielkiej w
niewoli. Rezerwat ten jest przykładem realnych zagrożeń ciążących nad pandami. W
połowie lat osiemdziesiątych jej populację w tym rezerwacie oceniano na 130–140
zwierząt; dziesięć lat później populacja ta zmalała o około 50%[6]. Jednak
szeroko zakrojony program ochrony gatunku i środowiska, a także badania nad
biologią pand, przyczyniające się do ich lepszego poznania, przyniosły skutek i
liczebność gatunku zaczęła rosnąć. W 2016 roku status zagrożenia gatunku według
IUCN został obniżony z „zagrożonego” (EN) do „narażonego na wyginięcie” (VU).
W programie ratowania pand wielkich biorą udział także ogrody zoologiczne na
całym świecie. Pierwsza panda została wywieziona do zoo w Stanach Zjednoczonych
w roku 1936. Kolejnych 14 zwierząt wyjechało z Chin w latach 1936–1946, ale aż
do roku 1949, kiedy rozpoczęto kontrolę eksportu, Chiny opuściło ponad 770 pand.
Następnie, do 1983 roku wyeksportowano jeszcze 24 osobniki.